Het Sint Dionysiusgilde is een schuttersgilde. Schuttersgilden beschermden dorp en kerk tegen plunderende bendes en huurlegers en dat is ook de reden dat ze nog steeds wapens hanteren. De kruisboog en later met de uitvinding van het buskruit het geweer zijn veel gebruikte wapens, die binnen de schuttersgilden nog worden gehanteerd. De beschermfunctie van het dorp is overgenomen door politie en leger, maar de sociale betekenis van een schuttersgilde is er nog altijd. Een schuttersgilde probeert bij te dragen aan de leefbaarheid in een dorp door dorpsactiviteiten en kerkelijke feesten op te luisteren met een kleurrijke aankleding. In veel dorpen organiseert het schuttersgilde de kermis zodat er voor iedereen vertier in het dorp is.

Schuttersgilden zijn nu broederschappen die zich kleden in historische gildekostuums (adel van de 16e eeuw) of zondags kostuum. De pofbroek is een traditionele uiting van een schuttersgilde, maar ook het zondagse jacket met hoge hoed is bij sommige schuttersgilden van toepassing. De gildebroeders en -zusters zijn de leden van een schuttersgilde. Zij beoefenen diverse disciplines, die voortkomen uit de tijd dat ze nog dorp en kerk moesten beschermen: gildetrommen, vendelzwaaien, geweerschieten, kruisboogschieten, bazuinblazen, standaardrijden. Daarnaast kent het schuttersgilde een aantal typische functies:

• De koning(in) is de hoogste in rang bij het schuttersgilde en is voor één jaar de ambassadeur van het schuttersgilde. Tijdens het jaarlijkse koningschieten schieten alle gildebroeders en -zusters op een houten vogel en wie de laatste resten van de koningsvogel van de spil schiet, is voor één jaar gildekoning(in). De nieuwe koning(in) wordt omhangen met zilveren koningschilden, want elk jaar krijgt een gildekoning(in) een zilveren schild als herinnering geschonken door het schuttersgilde. Dit zilveren schild wordt toegevoegd aan de collectie van het schuttersgilde. Op de pagina Koningengalerij kun je alle zilveren schilden van het Sint Dionysiusgilde bewonderen.
• De hoofdman is de voorzitter van een schuttersgilde. Hij/zij voert het woord tijdens jaarvergaderingen en begeleidt de koning(in) tijdens bezoeken aan hoogwaardigheidsbekleders of tijdens gildefeesten.
• De deken-schrijver is de secretaris van een schuttersgilde. Hij/zij zorgt voor de correspondentie naar alle gildebroeders en -zusters en vormt het correspondentieadres voor alle inkomende en uitgaande e-mails en post. De deken-schrijver maakt ook jaarverslagen en houdt het archief van een schuttersgilde bij. De deken-schrijver is dus een belangrijke functie binnen een schuttersgilde.
• De deken-schatbewaarder is de penningmeester van een schuttersgilde. Hij bewaakt de financiën, betaalt rekeningen en legt rekening en verantwoording af aan de kascontrolecommissie en middels een financieel verslag aan alle leden op de jaarvergadering.
• Leden van de Overheid zijn bestuursleden, die elk een functie hebben in de diverse commissies die een schuttersgilde rijk is.
• De keizer is de gildebroeder/zuster die zich 3 keer achter elkaar of 5 keer in totaal tot koning(in) heeft geschoten. Keizerspaar Wim en Ineke Roosengarten zijn het keizerspaar van het Sint Dionysiusgilde nadat Wim Roosengarten zich in 2014 tot keizer had geschoten.
• De marketensters van een schuttersgilden verzorgen de gildebroeders en -zusters van een natje en droogje. Ze dragen daarvoor een mandje met brood, worst, kaas en een snijplank en een marketenstervaatje met daarin jonge jenever of een Limburgs Elske.
• De hofdames horen tot de hofhouding van het koningspaar en vergezellen het koningspaar bij de diverse activiteiten en koningsrecepties.

Schuttersgilden ontmoeten elkaar tjidens gildedagen waar ze met elkaar de strijd aanbinden in diverse disciplines. Het gastgilde, de organisator van een gildedag, ontvangt de genodigden 's morgens voor een kerkdienst en koffietafel. Daarna biedt de gastgemeente de erewijn aan en begint om 12:30 uur de optocht der schuttersgilden door de straten van het gastdorp. Tijdens de optocht worden alle schuttersgilden gejureerd op de uniformiteit van de gildekostuums, het in de maat en in rechte rijen lopen, de uitstraling en bescherming van het koningspaar, het gedrag van de commandant, het ritme van de trommels en het zwaaien van de vendels. Een schuttersgilde in een gilde-optocht moet een dynamisch geheel zijn met marcherende gildebroeders en -zusters, goede beschermd koningspaar, vendelende vendeliers en tamboers met slaande trom. Dat kleurrijke geheel wordt beoordeeld door 6 deskundige juryleden en het schuttersgilde dat de meeste punten heeft vergaard, wint de ereprijs (een zilveren schild) van de gildedag. Een impressie van een gilde-optocht van het Sint Dionysiusgilde vind je aan het beginvan dit artikel. Op het wedstrijdterrein worden de wedstrijden in de diverse disciplines gehouden waar zilverprijzen gewonnen kunnen worden bij groeps- en individuele wedstrijden. Op het moment dat de wedstrijden zijn begonnen, is een schuttersgilde verspreid over het wedstrijdterrein: de tamboers zijn bij de gildetromwedstrijden, de vendeliers bij de vendelwedstrijden, de kruisboog schutters staan onder de schietbomen en de geweerschutters schieten op kogelvangers. Na afloop van de wedstrijden ontmoeten ze elkaar weer in de feesttent voor de bekendmaking van de prijswinnaars. En dan is het feest - een gildefeest!

Vendelen is een bezigheid wanneer het vendel door bekwame, kundige handen gezwaaid wordt. Er ontstaat dan een spel van meer dan plezier alleen, maar ook van toegewijde eerbied. In oude tijden hebben schuttersgilden hun kerken en dorpen beschermd tegen stropende bendes en huurlegers die de dorpen platbranden en de kerk beroofden. De gildebroeders beschermden wat hun het dierbaarst was: outer en herd. En als dan het gevaar voorbij was, sloegen zij met hun vendels een gebed om zich heen, omdat zij zo meer konden zeggen dan in woorden uit te drukken. En zo heeft eeuwen lang het vendelzwaaien haar waarde behouden als meer dan alleen een traditionele betekenis.

Na vele jaren te hebben genoten van vier uitstekende senior vendeliers is het Sint Dionysiusgilde op zoek naar nieuwe enthousiaste gildebroeders om het vendelen te leren. Vendelrepetities worden aansluitend aan de tromrepetities om de twee weken op vrijdagavond van 21:00 tot 22:00 uur gehouden in gemeenschapshuis d'n Toomp. Het zou mooi zijn als over enkele jaren een prachtig vendelkorps het vendelzwaaien weer kan vertonen. U bent van harte welkom om eens een vendelles bij te wonen en het vendel te hanteren.

Op gildedagen nemen vendeliers en vendelgroepen het tegen elkaar op om te bepalen wie de mooiste en meest gedurfde vendelslagen kan maken. De vendeliers worden onderverdeeld in klassen zodat er voor iedereen gelijke kansen zijn. In de klasse C strijden vendeliers met elkaar door 8 minuten klassieke vendelslagen te maken, in klasse B moeten ze 4 minuten klassiek vendelen en 4 minuten acrobatiek (koprollen, overspringen, etc.) en in klasse A moeten ze 8 minuten acrobatiek vendelen. Een impressie van acrobatisch vendelen kun je zien in onderstaande video.

Tamboers geven met tromgeroffel aan dat het gilde er aan komt. Zij geven het ritme aan dat geslagen wordt. Een schuttersgilde heeft een ander tempo dan een fanfare of slagwerk groep, een gilde "gaat" met een snelheid van 90 slagen per minuut terwijl een fanfare of slagwerkgroep met 120 slagen per minuut marcheert. Het Sint Dionysiusgilde bezit 6 senior gildetrommen en 2 junior gildetrommen. De gildetrom is uitgevoerd in koper met aan de boven- en onderzijde een houten rand. Door de houten randen is een nylon koord gevlochten dat losser of strakker gespannen kan worden door de leren schuiven aan te trekken of los te laten. Hiermee wordt een gildetrom gestemd. Een gildetrom heeft vier snaren gemaakt van kattendarmen waardoor het geluid ver draagt. Je kunt een schuttersgilde dus van verre horen aankomen. De hoogte van de gildetrom moet minimaal 40 centimeter (inclusief houten randen) hoog zijn en de diameter van het trommelvel moet minimaal 40 cm bedragen (voorschriften van de Noordbrabantse Federatie van Schuttersgilden (NBFS)). Een gildetrom wordt bespeeld met zware houten trommelslagers (stokken) wat roffelen op een gildetrom tot echte kunst verheft. De oudste gildetrom van het Sint Dionysiusgilde bevat een koper gedreven embleem van het gilde opgelegd op de koperen ketel.

Het Sint Dionysiusgilde heeft nu vier tamboers, maar is op zoek naar nieuw talent om ons te komen versterken. Het tamboerkorps oefent elke twee weken op vrijdagavond van 20:00 tot 21:00 uur in gemeenschapshuis d'n Toomp. Kom eens kijken, de deur staat altijd open en we hebben gildetrommen beschikbaar om te oefenen.

Het tamboerkorps neemt ook deel aan gildetromwedstrijden op gildedagen waarop zij zich meten met andere tamboerkorpsen. Een tamboerkorps wordt ingedeeld in een bepaalde klasse zodat tamboerkorpsen van hetzelfde niveau het tegen elkaar opnemen. Op die manier blijft de competitie interessant voor iedereen. Bij een uitstekende presentatie op een gildetromwedstrijd kan het tamboerkorps promoveren naar een hogere klasse. Voor elke klasse is door de NBFS bond een repertorium van marsen opgesteld waaruit tamboers een keuze kunnen maken. Hieronder een impressie van het tamboerskorps van het Sint Dionysiusgilde tijdens haar optreden op het Noordbrabants Federatietoernooi Trommen-Vendelen-Bazuinblazen-Standaardrijden in Lage Mierde (2015). Met dit verdienstelijke optreden is het tamboerkorps Brabants Kampioen geworden in haar klasse.